Птица года

Птица года 2022

Птицей 2022 года в Беларуси выбрана белая синица – небольшая птичка, которая в нашей стране обитает только на Полесье.

Белая синица, она же белая лазоревка или князек, победила ближайших конкуренток — хищную скопу и горлицу обыкновенную — в онлайн-голосовании на звание птицы-2022 в Беларуси.

Белая лазоревка сменит козодоя, который был птицей года в Беларуси в 2021 году. До этого она также победила в онлайн-голосовании, в котором могли принять участие все желающие, тем самым став одной из трех претенденток на звание птицы года. Ее соперницами были скопа и горлица обыкновенная.

Факты о белой лазоревке

- Белая синица (белая лазоревка или князек) — один из семи видов синиц Беларуси, самый редкий из них.

- Вид занесен в Красную книгу Беларуси с первого ее издания, а также в Красную книгу России. В последний раз численность князька на белорусской территории оценивалась в 2015 году всего в 500-800 пар.

- Белая синица мельче воробьев: птичка весит до 16 г, размах крыльев до 21 см.

- Птичка откладывает до 11 яиц. Две недели птицы высиживают их и столько же выкармливают птенцов.

- В Беларуси и Украине гнездится только на Полесье и не покидает его даже зимой, в основном обитает вокруг Припяти и у ее притоков. Здесь белая синица образует изолированную популяцию. Основной же ареал растянулся полосой от Москвы до Японского моря.

- Для гнездования птице нужны дубы, черная ольха и старые ивы, которые весной затапливаются во время паводков. Поэтому птицы живут около Припяти и больше нигде к западу, северу или югу.

- Гнездо заводит, как и другие синицы, в дупле, иногда — в трещинах домов в деревнях. Часто устраивает низкие гнезда, иногда всего в полуметре от земли.

- При образовании пары самец выполняет особый ритуал — кормит самку. Особенно легко это заметить в апреле в начале сезона гнездования — чтобы привлечь внимание, самец очень активно поет.

- Зимой белую синицу можно увидеть в густых зарослях кустарника в поймах рек. Птичка ищет спрятанные там личинки насекомых. Зимой может есть семена.

Птушка года 2021

На змену глушцу ляціць ляляк! Сустракай птушку 2021 года.

Звычайны ляляк (рус. Козодой обыкновенный) – адзіны прадстаўнік атраду лялякападобных у Беларусі. А ўсяго ў свеце — каля 120 відаў з гэтага атраду. Руская назва, як і ў многіх іншых еўрапейскі мовах, — калька з лаціны. Яно паказвае на сувязь гэтага віду з пашамі і свойскай жывёлай, вакол якой птушкі лавілі насякомых.

Ляляк — геній маскіроўкі. Фота Мікалая Вараб’я

Сямён Левы, спецыяліст па прыродаахоўных пытаннях:

— Пакуль леляку не пагражае знікненне, але ў нас ёсць толькі ацэнка колькасці ў Беларусі 1997 года: 35 000 —  50 000 пар на гнездаванні. Нярэдкія выпадкі гібелі ад аўтамабіляў, бо лелякі чамусьці любяць адпачываць на лясных дарогах. Гэтай праблемай мы хацелі б заняцца ў наступным годзе ў першую чаргу. Акрамя таго, як і ўсе птушкі, якія гняздуюцца на зямлі, лелякі пакутуюць ад знішчэння гнёздаў наземнымі драпежнікамі.

Ляляк памерам з голуба, з даўжэйшымі крыламі і хвастом. Даўжыня цела да 29 см, размах крылаў да 64 см. Вага не перавышае 100 г.

Убачыць леляка ў дзікай прыродзе — вялікая ўдача, і не толькі таму, што ён актыўны толькі ў прыцемках і ноччу. Гэтая птушка — майстар маскіроўкі, яго апярэнне практычна зліваецца з колерам лясной падсцілкі ці кары дрэва. Прыжмурыўшы свае вялікія вочы, птушка становіцца днём незаўважнай як для чалавека, так і для птушак-драпежнікаў. Кароткія пальцы не прыстасаваныя для абхоплівання галін, і ляляк, напэўна, адзіны від у нас, які сядае ўздоўж галіны!

Ляляк сядае ўздоўж галіны. Фота Валера Дамброўскага

Ляляк мае ўнікальную дзюбу. Закрытай яна выглядае вельмі маленькаю. Але варта птушцы адкрыць яе, як мы ўбачым незвычайна шырокі рот. Разам з раснічастым пер’ем па краях дзюбы, гэта не толькі выдатнае прыстасаванне для лоўлі на ляту жукоў і начных матылькоў, але сродак запалохвання ворагаў.

Ляляк не турбуе сябе будаўніцтвам гнязда. Кладку з двух яек самка робіць адразу на лясной падсцілцы, часцей за ўсё ў сасновым лесе. Пра прысутнасць леляка можна даведацца па яго працяглай манатоннай трэлі, якая нагадвае тарахценне матацыкла.

На зімоўку ў верасні нашыя лелякі адлятаюць у Паўднёвую Афрыку, а вяртаюцца толькі ў канцы красавіка.

Птушка года 2020

Птушкай 2020 года быў абраны глушэц. Даведайся больш пра гэты від і далучайся да нашых акцый!

Глушэц — сапраўдны патрыёт, і ўсё жыццё можа пражыць у адным лесе, не пакідаючы яго межаў.

10 фактов о глухаре:

1. Название птицы. Глухарь (бел. — глушэц) – самцы глухаря глохнут весной. Песня самцов во время токования состоит из двух частей: во время первой части птица всё слышит, а во время второй части (называется «точение») самец не слышит ничего вокруг! Увы, это делает его беззащитным перед охотниками: в этот момент человек с ружьем может подойти ближе, чтобы не промахнуться. В некоторых странах птицу называют «лесная курица» или «лесная лошадь», за звучное «цоконье» во время песни. 

2. Самый известный «ритуал» глухарей— токование. Это особое поведение самцов, каким они привлекают самку: поют и прыгают. Увидеть его можно в апреле. Самцы прилетают на ток накануне вечером, выбирают «свое» дерево, ночуют на нем, и около 4 утра, еще до восхода солнца, будят лес своими песнями. Другие птицы начинают петь только через 15-20 минут после глухарей.

3. Съемки глухариного тока – мечта многих фотографов. Чтобы увидеть этот необычный ритуал, человеку с камерой нужно ночевать в лесу. Просидеть в палатке с 6 вечера до 11 утра – вот так выглядит закулисье фотографов. Зато фото компенсируют все неудобства!

4. Гнездо глухарка делает на земле, найти его нелегко: срабатывает принцип «камуфляжа». В гнезде обычно 6-9 яиц. В деле поиска гнезд куда опытнее человека куница, лисица, дикий кабан, рысь.

5. Охота. Глухарь в Беларуси относится к охотничьим видам. Причем охота разрешена только весной и именно на глухариных токах. По данным Министерства лесного хозяйства в 2018 году численность глухаря оценивалась в 9000 особей. Численность исчезающего западноевропейского подвида в Гродненской и Брестской областях всего около 460 особей.

6. Меню. Глухари – любители черники, брусники, побегов пушицы. Самая любимая в этом списке – черника. В холодный сезон основной рацион – хвоя сосны. Птенцы едят во множестве насекомых и пауков – белковую пищу.

7. Галька. Глухарь глотает гальку, мелкие камни на дорогах с особой целью: камни в желудке будут работать как жернова и перетирать грубую сосновую хвою. Последняя, как мы знаем из п.6, основная еда глухарей зимой. 

8. Драки. Среди самцов в период токования драки – обычное дело. Причем птицы не только страшно кричат и распушают крылья, а наносят друг другу серьезные раны. Иногда самцы после брачного сезона щеголяют с голым черепом! Иногда бывает и того хуже: известны случаи, когда самцы от переизбытка гормонов бросаются не друг на друга, а на людей, лосей, машины и других «конкурентов» не по плечу.

9. Глухарь оседлая птица и может быть встречен в угодьях в любое время года. Он обитает в малопосещаемых глухих участках леса, ведет скрытный, в бесснежный период преимущественно наземный образ жизни. В северных районах излюбленными биотопами являются боры, заболоченные сосняки, на юге - сосново-дубовые и елово-дубовые леса.

10. Более всего вредит глухарю человек, который распугивает выводки, сводит леса и производит подсочку сосны в районах токов и мест гнездования. 

Птушка года 2019

Птушкай 2019 года быў абраны вялікі арлец. Даведайся больш пра гэты від і далучайся да нашых акцый!

Паўтара месяца як новы герой года “ўступіў у свае правы”. Вялікі арлец – сапраўдны беларускі арол, велічная і рэдкая птушка.

У межах кампаніі «Вялікі арлец – птушка 2019 года» мы ладзім шэраг конкурсаў і мерапрыемстваў, мэта якіх — адзначыць асаблівасці і прыцягнуць увагу да праблемаў гэтага віду. 

 Вялікі арлец — птушка, якая ўмее здзіўляць. Не верыш? Тады чытай
10 цікавых фактаў пра вялікага арляца!

1.  Вялікі арлец – адзін з чатырох відаў арлоў, якія гняздуюць у Беларусі.
2. Самкі буйнейшыя за самцоў, як і ў іншых драпежных птушак. Самцы важаць да 2 кг, а самкі – да 3,2 кг. Размах крылаў у самак дасягае 180 см.
3. Вялікі арлец – балотны арол. Асноўныя месцы для палявання – нізінныя

і пераходныя моцна абводненыя балоты, а таксама паўторна забалочаныя тарфянікі. Гняздуе ў цяжкадаступных забалочаных лясах, часта на невялікіх лясістых выспах пасярод шырокіх балот.

4. Улюбёны ласунак – вадзяная палёўка, якая цяпер знікла або стала рэдкай у многіх месцах. Акрамя яе і іншых грызуноў арлы ловяць таксама водна-балотных птушак, амфібій і рэптылій.
5. Адно птушаня на год! Кладка з двух яек. Але з гнязда зазвычай вылятае толькі адно птушаня.
6. Улюбёныя месцы зімавання – у Грэцыі, Турцыі, Ізраілі, Егіпце, Эфіёпіі

і Судане.

7. У ХХ стагоддзі від знік з многіх краін, дзе раней гнездаваў: Славакія, Венгрыя, Румынія, Балгарыя і Малдова. У Беларусі вялікі арлец сустракаецца ў асноўным у Прыпяцкім Палессі, за межамі гэтага рэгіёна надзвычай рэдкі. Найбольшая групоўка жыве на Альманскіх балотах.
8. Беларуская папуляцыя ацэньваецца ў 120–160 параў. Цяпер у Беларусі

на адных толькі Альманскіх балотах гняздуе больш вялікіх арляцоў, чым ва ўсім Еўрасаюзе.

9. Для вялікага арляца, нажаль, існуе шмат пагроз: неспакой ля гнязда, змяншэнне плошчы адкрытых нізінных балот, асушальная меліярацыя, разворванне асушаных балот пад агракультуры, засваенне поймаў пад лецішчы і іншае будаўніцтва, браканьерскі адстрэл, амаладжэнне лясоў, высяканне гнездавых дрэваў, драпежніцтва лясной куніцы і арлана-белахвоста, а таксама гібрыдызацыя з малым арляцом.
10. Від уключаны ў Чырвоную кнігу Беларусі. Яго адносяць да відаў пад глабальнай пагрозай, захаванне якіх магчыма толькі дзякуючы нашым актыўным дзеянням.

Прыродаахоўныя мерапрыемствы ў межах кампаніі

Вялікім арляцам пагражае глабальнае знікненне. Адна з пагрозаў для іх — знішчэнне іх гнездавых тэрыторый праз высечку лесу. Каб захаваць гэтыя месцы, мы ладзім экспедыцыі па пошуку гнёздаў вялікіх арляцоў, робім маніторынг папуляцыі, рыхтуем дакументы, каб гнездавыя тэрыторыі былі ўзятыя пад ахову. Удзельнічай у акцыі «Выратуй арляня!«, каб дапамагчы нам у гэтай справе! 

У межах міжнароднага праекта «Навукова абгрунтаваная ахова глабальна пагражальнага віду вялікага арляца ў Беларусі» мы сочым анлайн за міграцыяй вялікіх арляцоў. Пабачыць шляхі гэтых птушак на месцы зімоўкі і назад ты можаш на карце.

Нацыянальная кампанія «Птушка года»
Нацыянальную кампанію «Птушка года» АПБ праводзіць з 2000 г. Галоўная мэта кампаніі – прыцягнуць увагу насельнiцтва да хараства прыроды і птушак, што жывуць вакол нас. У мінулыя гады сімваламі Беларусі былі: белы бусел, белая пліска, авяльга, дамавы верабей, гарадская ластаўка, барадатая кугакаўка, кнігаўка, звычайны салавей, вялікая белая чапля, шэрая гусь, сокал-пустальга, вялікі кулён, чорны свіргуль, удод, звычайная зязюля, вушатая сава, жаўрук-смяцюх, шчыгел.